Thấy mấy mẫu áo váy của mấy nhà mode Việt mà vài người nổi tiếng thế giới mặc, rồi ta tò mò coi thế giới áo váy hàng trung và cao cấp. Ta phát hiện ra là may áo sơ mi và đồ vest mới là tay nghề số 1. Áo sơ mi mà chế ra đủ kiểu từ cổ áo, tay áo, thân áo, lai áo và một số chi tiết trên áo, thậm chí cả loại vải, màu sắc, hoa văn cho từng kiểu, và phù hợp với từng loại quần tây, quần jean hay váy mặc chung là thấy mệt rồi. Còn mặc trong trường hợp nào nữa chớ. Nó có thể casual, informal hay formal tùy kiểu. Vì nó thông dụng cho nên mọi người thấy bình thường đó mà. Nói chung ta chỉ thích mặc áo sơ mi và áo thun rộng cổ tròn màu sẫm chớ ít mặc mấy áo kiểu khác cho nên cái vụ áo sơ mi ta hơi rành. Mấy kiểu áo khác rất khó chọn vì rất dễ quê một cục. Thậm chí áo sơ mi đi may ngoài tiệm đôi khi nó cũng quê. Thường áo sơ mi nên mua đồ thương hiệu, nhiều thương hiệu tầm trung cũng rất đẹp. Hồi xưa ta hay tự may đồ để mặc, thích áo sơ mi nhưng ta may cổ sơ mi không đứng nên nhìn hơi vụng về. Áo sơ mi cũ cũng mặc hông đẹp vì vải mềm nhũn ra có ủi kỹ cổ cũng không đứng được. Hồi nhỏ ta còn thích áo cổ bà lai nữa mới lạ. Áo cổ này cho mấy cô mấy má trung niên mà ta lại thích mặc mới kỳ. sau này toàn mặc áo đầm chớ hông măc đồ bộ ở nhà nên hông mặc áo cổ bà lai nữa. Bữa nào nghĩ ra kiểu áo đầm cổ bà lai coi thử mặc ra giống cái gì. Chắc giống bà điên, hehe.
Thứ Bảy, 14 tháng 6, 2025
Style
Thấy bà con mạng share cái hình bà kia mặc áo trống đồng nhìn như cái thùng rồi bàn luận tùm lum, thấy mắc cười. Có người chê stylist nhưng thiệt tình stylist thường phải theo type của người ta mà chọn đồ, phụ kiện và make up cho phù hợp. Nếu không lại giống kiểu quạ cắm lông công. Thí dụ người quê 1 cục mà chọn đồ quyền quý thì khi họ mặt vô thì thấy đồ đi một nơi, người đi một nẻo chẳng ăn nhập gì hết. Vậy cho nên stylist phải ráng theo kiểu của khách hàng. Cả phong cách và tính cách khách hàng. Stylist đó giỏi chớ hông dở. Vô thế phải làm vậy chớ hông biết tránh đường nào. Nói chung CS cả nhận thức thẩm mỹ và tính cách kỳ lạ lắm cho nên đừng có mong họ sang trọng. Trong đám mấy bà, ta chỉ thấy mỗi bà vợ ông Phúc là tương đối nhất. Nhưng cũng không phải kiểu sang trọng quyền quý mà là kiểu nhà giàu thôi. Dù gì cũng hơn những người khác. Này rất khó nói, từ thẩm mỹ, phong cách, tâm hồn, văn hóa, giáo dục, nhận thức và một đống cái khác tạo nên sự quý phái, sang trọng hay uy quyền của một con người.
Nhớ tới Marilyn Monroe với cái hình tốc váy. Bao nhiêu người bắt chước bà tốc váy nhưng toàn nhìn thấy dô diên chớ hông thấy sexy như bà. Nó ẩn chứa bên trong con người bà chớ không phải chỉ nhìn thấy bên ngoài.
Thứ Sáu, 13 tháng 6, 2025
Mark Zuc chỉ nhìn tiền hông nhìn người
Lâu lâu mò vào Facebook thấy nó hành xử càng ngày càng tởm lợm. Một số file hay chụp màn hình người ta gửi cho ta coi nó xóa luôn. Ban đầu ta thấy chữ chị, coi cái này nè mà thấy trống trơn, ta tưởng người ta quên add file hay hình. Ta hỏi lại thì biết là Mark Zuck rình rình xóa. Thằng này giống đám ngườ bịnh hoạn mà tụi nhỏ kêu là biến thái thích nhìn toilet khi người ta đang tắm, hehe. Nay ta thấy trên mấy status thấy thông báo cả trăm lời bình, ta tò mò coi mấy lời bình thì chỉ thấy ba cái tào lao theo định hướng ý đảng lòng dân, ta mới phải vô mục chọn hiển thị tất cả lời bình thì nó mới hiển thị. Hông hiểu nó để mục lời bình phù hợp nhất để làm gì vậy kà. Này là Mark Zuck dẫm phải shit của đẻng.
Khi người sống chung với bò
Bữa lâu kia tự dưng ngứa tay ngồi táy máy cho cái cục broadlink học sóng cái tivi LG vì ta chỉ xài tivi thay cho cái màn hình thôi để coi phim nên thiệt tình không cần cái này làm gì. Sau đó thấy vi vi LG nó khùng, hehe. Mà nó khùng ít chớ không khùng như cái hình này. Ta xóa luôn cái tivi ra khỏi broadlink. Sau mấy hôm bật tivi lên nó ở chế độ standby mới ghê. Chẳng có hãng nào sản xuất tivi mà để chế độ cắm điện, bật cái nó chuyển qua chế độ standby luôn. Bật ti vi để coi chớ bật tivi để standby ah. Ta tò mò dùng remote coi thử thằng súc sinh nào phá cái gì, thì thấy xuất hiện cái chữ tàu mới kinh dị, haha. Mò qua mục khác thì nó khóa luôn reset và key lock. Tivi lúc này hông còn là IoT nữa vì bị ngắt khỏi broadlink rồi nhưng nó lâu lại lại khùng như thằng điên súc sinh nào đó. Thằng súc sinh này chắc bò đỏ vì mỗi lần ta viết lên blog cái gì hay nói chuyện qua zalo (nhắn tin chớ hông phải show lên cho thiên hạ coi đó nghen) cái gì là y như hôm sau ti vi ta khùng, hehe. Đã xóa cái tivi ra khỏi broadlink vậy chỉ còn 1 thằng nghi ngờ là ISP là VNPT. Này là thằng súc sinh bò đỏ ở trong phạm vi 50 mét quanh nhà ta vì sóng radio của mấy cái thiết bị điều khiễn trung tâm này có phạm vi 50 mét. và ba cái linh tinh liên quan tới trò đó thông qua modem của đồng bọn, ta dùng ISP của VNPT. Xung quanh ta có cả đống bò, chắc chục con nhưng ta biết khoảng vài con thôi. Này chỉ có cách mở tivi ra can thiệp vào phần cứng để reset lại nhưng ti vi của ta cũ rồi nên kệ nó. Lâu lâu nó giở trò mèo ta mắc cười, nghĩ tới cái mặt đần đần của thằng súc sinh đó hí hửng vì phá được. Nó nghĩ nó giỏi mới ghê. Này là chữ tàu không có nghĩa cái thằng súc sanh đó là người tàu mà có thể do thằng VN ngu nên dùng phần mềm của thằng tàu thôi. Còn mấy cái IoT khác cũng khùng, hehe. Này là ba cái linh tinh như tivi, quạt hay đèn chớ nhà người khác mà gặp mấy thiết bị như bếp từ, lò vi sóng, cửa, etc. mà kiểu đó thì có ngày ăn cướp tự động mở cửa hay cháy nhà như chơi. Trâu bò hông có não người nên nó hông hiểu chuyện. Mỗi khi blog ta xuất bản cái gì hay zalo nó coi lén tin nhắn thấy cái gì thì bò đỏ lại xuất hiện, hehe. Nhớ hồi xưa bực mình chuyện gì mà la um sùm, má còn chọc ta, ai biểu còng lưng ra mà làm rồi đóng thuế nuôi tụi nó chi mà còn chửi tụi nó. Ngày mai bò lại xuất hiện nữa.
Thượng đế cho sanh ra trong hình hài một con người mà không chịu sống kiếp con người mà chỉ muốn sống kiếp con bò thì biết làm sao, kệ nó đi.
Thứ Năm, 12 tháng 6, 2025
Đúng là máy móc
Vừa làm việc vừa nghe tin. Mấy trang báo nhúng phần mềm đọc báo đó mà. Đang nghe về việc bắt hộ kinh doanh nộp thuế, tự nhiên nghe thấy đô la hồng kông, ta tưởng ta nghe nhầm. Một lúc sau lại nghe đô la hồng kông tiếp. Lúc này ta mới phì cười hiểu ra là do viết tắt HKD thì nó hiểu là Hongkong dollar. Nhớ hồi lâu mở CC ra thì space X trên youtube nó chạy ra chữ space sex. Bữa kia ông kia Vnmese trả lời phỏng vấn tiếng Anh, này nó mặc định bật CC ra luôn. Tình cờ nhìn trên màn hình thấy chữ Lenin. Ta tua lại để nghe để coi mình có nghe nhầm hông mà sao có chữ lenin ở đó. Thì ra ổng nói Đà nẵng mà nói tiếng Anh kiểu Vietlish cho nên từ âm thanh chuyển qua chữ ba chớp ba nháng thành lenin. Ta mắc cười vì máy móc cũng thông minh ghê, cứ VNmese nói mà nghe không rõ cứ quất luôn mác, lênin, mao trạch đông cho chắc ăn, haha.
Đúng là rừng rú
Tới ủy ban nhân dân tỉnh giao mấy cái hàng, ngoài cổng để bảng xuống xe tắt máy xuất trình giấy tờ. Ta chay thiệt chậm, chậm hơn cả đi bộ chắc 5k/h. Bảo vệ ráng ngoái người ra la to xuống xe xuống trình giấy tờ. Thiệt tình chẳng hiểu đầu óc cán bộ tỉnh to bằng cái gì mà năm thứ 25 thế kỷ 21 còn để cái bảng quy định từ thời mấy ông đó sống trong rừng rú. Ta chẳng buồn cãi. Ủy ban nhân dân đó nghen chớ hông phải ủy ban cán bộ. Hồi trước ở ủy ban thành phố trực thuộc cái tỉnh này, cũng có cái bảng này và bảo vệ cũng nhắc vậy, nhưng cán bộ ủy ban thành phố hiểu biết hơn, tiếp thu và tiến bộ hơn nên ta mới nổi đóa la um sùm là thế kỷ 21 mà còn treo cái bảng rừng rú này làm gì vậy, khách nước ngoài người ta nhìn vô nó cười cho thúi mũi vì cho rằng mấy người làm ở đây chưa tiến hóa hoàn toàn. Giờ người ta ngồi đâu đó bấm laptop điều khiển drone bắn chớ đâu cần ôm bom cảm từ như đám thánh chiến Hồi giaó cực đoan, ngồi nhà bấm laptop điều khiển flycam chụp cán bộ có mấy nhà, mua nhà em út, bồ nhí chụp được hết. Mà còn để bảng xuống xe tắt máy xuất trình giấy tờ bộ không sợ người ta cho là ngu si đần độn chỉ tìm cách hành dân cho ra bã hay sao. Ta đứng ngay cổng chờ thấy xe hơi nào chạy vô ta la tpo sao hông biểu xe hơi kia xuống xe tắt máy xuất trình giấy tờ hả? Bắt bao nhiêu người hy sinh để xây dựng xã hội chủ nghĩa của mấy người rồi giờ phân biệt giàu nghèo còn tệ hơn tư bản là sao, sao giống nói láo vậy hả? là lừa dối hả? Tui nghèo đi xe máy bị bắt xuống xe tắt máy xuất trình giấy tờ còn người ta giàu đi xe hơi thì chạy thẳng vô bãi xe là sao? Là phân biệt giàu nghèo rõ ràng. Tui chụp cái bảng xuống xe tắt máy này này gửi lên cho RFA, BBC coi nghen. Sau đó mấy đứa nhỏ làm ở đó chọc ta nãy thấy chị la um sùm. Ta cười mà chị nói có sai hông. Thiệt là chị nói to để cán bộ lãnh đạo nghe chớ bảo vệ thì hơi sức đâu mà nói. Tụi nó cười, em cũng thấy quy định đó chẳng để làm gì. Sau đó nơi này bỏ cái bảng này ra. Nó cũng hiểu biết mà nên ta mới nói chớ gặp loại hông hiểu biết nói chi tốn nước miếng.
Thứ Tư, 11 tháng 6, 2025
90%
Bữa coi thấy tin cô trí thức (là cục cứt) Chinese lẻn mang nấm độc hại vô Mỹ bị bắt. Mới đây lại thấy tin cũng cô khác, cũng Chinese trí thức loại đó lẻn mang vật phẩm sinh học gì vào Mỹ nữa. Thấy muốn nổi da gà, nhớ tới đại dịch Covid năm nào. Này ông Trump và một số người kêu là cúm Vũ hán bị chính quyền China phản đối. Một số nguồn tin cho rằng là virus này bị thoát ra từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán chớ chẳng có cái chợ bán động vật nào hết. Giờ liên kết mấy sự việc này ta có thể tin rằng virus này bị thoát ra từ phòng thí nghiệm nào đó từ Vũ Hán là đúng sự thật. Vậy cho nên có thể là chính quyền China cấm nghiên cứu dạng này ở China, mà phải đem qua các nước khác để nghiên cứu, lỡ có bị thoát ra thì cùng lắm con bò đỏ China nào đó ở phòng thí nghiệm bị xử chớ không liên quan gì tới China. Vậy cho nên mấy con bò đỏ China đó aka ác quỷ mới rình rình mang mấy thứ nguy hiểm độc hại bị cấm tới Mỹ. Học chi cho lắm mà vừa ngu vừa ác vậy trời. Có thể việc này không chỉ xảy ra ở Mỹ mà các nước có nền khoa học tiên tiến như EU, Anh, Canada, Úc, Nhật, Hàn, etc. nhưng chưa bị bắt. Chỉ là nghi ngờ nhưng trời mới biết là nghi ngờ của ta đúng hay không nữa. Sợ thiệt đó. Đừng nói đại dịch kế tiếp không xuất phát từ China như cúm Vũ hán hay cúm gà HongKong mà từ một nước văn minh tiên tiến nào đó nghen. Còn nguồn gốc thực sự của nó từ đâu thì hông biết. Ta miệng ăn mắm ăn muối nói tầm bậy tầm bạ có khi lại trúng tùm lum tà la.
Hông hiểu luôn
Thấy ông thống đốc phản đối ông Trump điều động quân đội ở vụ bạo loạn ở California mà báo lố nói là biểu tình ôn hòa, ta tò mò coi nó ôn hoà như thế nào. Hóa ra ôn hòa là đốt xe, cướp của và những cái tương tự. Kiểu này đứa nào tới dộng vô mặt ổng rồi nói cưng, em chỉ nựng cưng thôi mà, sao lại chảy máu mũi vầy nè. Ôn hòa mà. Ổng cười hè hè hén, hông sao vẫn còn sống mà. Cái ta còn thấy là cờ Mexico, Palestine, và cờ Liên xô bay ở cái gọi là bạo loạn ôn hòa. Liên xô bể rồi hông care. Khi cờ của một quốc gia ngoại quốc nào đó được giương lên ở một cuộc bạo loạn ở nước khác có thể suy diễn là đất nước đó đang bị uy hiếp hay xâm lược bởi quốc gia kia. Lúc này an ninh quốc gia bị đe dọa và là công việc của quân đội chớ không chỉ của cảnh sát. Cho nên ông Trump điều quân đến California là việc đúng đắn. Ta tò mò không thấy bài báo nào phỏng vấn đại sứ Mexico tại Mỹ hay là bộ ngoại giao Mexico mở miệng lên án việc này. Phất cờ Mexico tại 1 cuộc gây hấn tại Mỹ mà Mexico hông nói tiếng nào thì cũng kỳ lạ. Ông thống đốc phản đối điều động quân tới đó cũng kỳ lạ luôn.
Thứ Hai, 9 tháng 6, 2025
Hết thời
Hổm rày lùm xùm mấy cái vụ trường Havard, tình cờ ta đọc được bài báo về bài phát biểu của cô Luanna Yurong Jiang, con của ông cộng sản gộc mê mùi tiền nào đó ở China, tại Havard. Ta mắc cười vì nó chọn đúng người để đọc bài phát biểu. Havard đúng là qua hết thời đỉnh cao đang dần trượt xuống đáy ở sườn bên kia của đồ thị hình sin. Giờ đứa nhóc nào mà khoe đậu Havard chắc bị xí một cái thiệt dài, tưởng gì hết thời rồi con vậy mà cũng khoe, hehe. Thiệt tình bài viết đó ngửi thấy mùi thổ tả, văn mẫu cộng sản, giống như đám nhóc học xong lớp 12 đọc văn mẫu chớ hông hề giống một bài nói của sinh viên tốt nghiệp, không có gì là mới mẻ, hay ho mà chỉ là rặt photocopy đâu đó. Ta học đại học trường làng mà còn thấy mắc ói. Vậy mà người ta khen ngợi, ta hông hiểu họ khen cái gì hết. Bộ đầu đám sinh viên Havard đó toàn là đất hay đậu phụ hay sao, hay là nó mướn người đi vỗ tay. Có lẽ vậy. Mỗi đứa vỗ tay cho 100USD, chớ vào trường Havard mà cho 10 USD thì giống cho ăn xin quá. Style của cộng sản hay cực tả là: trơn toẹt, giả dối, dạy đời, đạo đức giả, giả nhân, giả nghĩa và có thể copy nhan nhản bất cứ nơi đâu trên internet cho nên rất dễ nhận ra. Tóm lại bằng 2 từ là giả dối và sao chép. Bill Gates, Mark Zuc hẳn tự hào vì bỏ trường Havard sớm, hehe.
Thứ Ba, 3 tháng 6, 2025
Không có gì là mãi mãi
Với việc sử dụng AI và drone giao hàng ngày càng phổ biến thì trong tương lai, có thể số nhà chỉ được sử dụng như là nickname, người ta có thể chọn số nhà theo ý thích vì con số đăng ký để quản lý là tọa độ chính xác của nơi đó. Và người ta hông cần nhớ vì khó nhớ và cũng chẳng nhớ để làm gì. Giống như bây giờ chỉ cần quét code để thanh toán không nhứt thiết phải nhớ tài khoản đó mà.
Xào đi xào lại thôi mà
Thấy cổ phiếu kia tăng giá vùn vụt, nhớ hồi trước. Khi cái hãng xe viet+ ra sàn Mỹ, ta nói giá nó tăng như tên lửa cho mà coi, hông ai tin hết vì ta vô danh tiểu tốt mà. Tới khi nó tăng thiệt, ta lại kêu giỏi lắm kéo dài 1 tháng sau rớt ầm xuống dưới 5 USD. Hên thì loanh quanh dưới 5USD, hông thì dưới 2USD. Lúc này người ta mới hỏi tại sao chớ hông phản đối ầm ầm nữa. Ta mắc cười, dễ ẹt vậy mà hông hiểu thì sao mà sống được dưới chế độ CS nhưng vẫn không phải là bò. Là vầy, mày đánh lên cho anh rút tiền cái. Anh rút cổ phần vốn bữa anh ký giấy tờ đó. Anh đang kẹt tiền. Bộ ký bằng nước miếng hả? Thì nó nhắm mắt tay trái bán qua tay phải, cha bán cho con, vợ bán cho chồng, kiểu gì cũng được miễn phải đánh nó lên. Coi giá thì chịu khó coi volume cái coi. Chuyển từ cái ghế, từ chữ ký, từ nước miếng thành cổ phần, chuyển cổ phần thành USD, vàng xong thì mày làm gì kệ mày, anh hông care. Thằng nào chậm chân thằng đó chết ráng chịu. Kể từ đó trờ đi nó cứ lặn ngụp ở dưới 5$$, lâu lâu ráng ngoi lên chút hít thờ, hehe. Giờ chắc cũng vậy. SK đầu có sạn còn tháo chạy thì anh mày cũng chạy, hehe. Lại bài mày đánh lên cho anh mày rút vốn cái coi. Hông biết lần này rớt sao nữa. Tại này hông phải ở Mỹ nên hông biết có bàn tay đen sì nào còn ráng đỡ nó hông nữa.
Thứ Bảy, 31 tháng 5, 2025
Làm thầy cô là sướng nhất mà cứ rên rỉ hoài
Hổm rày thấy lùm xùm chuyện Havard. Ta tò mò lên hỏi Grok về việc bảo hành sản phẩm giáo dục. Nó la qué lên là hông thể bảo hành được, hahaha. Là chuyện tất nhiên vì trong đầu mọi người đểu nghĩ như vậy cho nên trên mạng cũng chỉ có thông tin như vậy. Thuyết phục nó một lúc nó cũng đồng ý là cũng có thể. Grok là trợ lý khoa học nên có thể thuyết phụ nếu luận cứ hợp lý chớ hông phải người, có luận cứ hợp lý hay không thì đôi khi người ta cũng phản đối ầm ầm. Hồi xưa ta chọc mấy người quen làm nghề dạy học. ta kêu thầy cô giáo là sướng nhất vìu hông biết gì mới đi học hay ngu mới đi học cho nên thầy cô ngu ngu dạy cũng được. Hơn nữa giáo dục không cần bảo hành, tui bán hàng bảo hành đàng hoàng mà còn bị khách la um sùm.
Một số câu hỏi Grok:
Q: Một trong những mục tiêu của Havard là giáo dục khai phóng, tự do học thuật nhằm mang lại những con người ưu tú cho xã hội, có thể mang lại dân chủ, tự do bình đẳng, etc. cho xã hội, vậy nếu những người tốt nghiệp từ trường Havard nhưng lại phục vụ cho chế độ độc tài thì việc giáo dục của trường là vô nghĩa hả?
A: Câu hỏi của bạn rất sâu sắc và chạm đến một vấn đề triết lý quan trọng về mục đích của giáo dục khai phóng và vai trò của Đại học Harvard trong việc đào tạo các cá nhân cho xã hội. Để trả lời câu hỏi này một cách đầy đủ và có hệ thống, tôi sẽ phân tích mục tiêu giáo dục của Harvard, ý nghĩa của giáo dục khai phóng, và cách nhìn nhận vấn đề khi một số cựu sinh viên có thể phục vụ cho các chế độ độc tài. Tôi sẽ kết hợp thông tin từ các nguồn đáng tin cậy và giữ phản hồi súc tích, rõ ràng bằng tiếng Việt.
- Giáo dục khai phóng (liberal arts education): Đây là một phương pháp giáo dục khuyến khích sinh viên khám phá nhiều lĩnh vực (nhân văn, khoa học, nghệ thuật) để phát triển tư duy độc lập, sáng tạo và khả năng phân tích đa chiều. Mục tiêu không phải là đào tạo kỹ năng cụ thể cho một công việc, mà là xây dựng những con người có khả năng suy nghĩ tự do, đưa ra quyết định dựa trên đạo đức và lý trí.
- Tự do học thuật (academic freedom): Harvard cam kết tạo môi trường nơi sinh viên và giảng viên có thể tự do khám phá ý tưởng, tranh luận và nghiên cứu mà không bị giới hạn bởi các áp lực chính trị hay xã hội. Điều này giúp phát triển những cá nhân có khả năng thách thức hiện trạng và đóng góp cho một xã hội công bằng, dân chủ.
- Phát triển tư duy phản biện: Sinh viên được khuyến khích đặt câu hỏi, phân tích các vấn đề từ nhiều góc độ, và đưa ra giải pháp dựa trên lý trí.
- Xây dựng giá trị đạo đức: Harvard nhấn mạnh vào việc đào tạo "những nhà lãnh đạo công dân" với trách nhiệm xã hội, khuyến khích các giá trị như bình đẳng, công lý và tự do.
- Tạo tác động toàn cầu: Các cựu sinh viên được kỳ vọng sẽ sử dụng kiến thức và kỹ năng để giải quyết các thách thức lớn, từ biến đổi khí hậu đến bất bình đẳng xã hội.
- Tự do lựa chọn của cá nhân: Giáo dục khai phóng cung cấp công cụ để tư duy, nhưng cách một cá nhân áp dụng kiến thức và giá trị đó phụ thuộc vào lựa chọn cá nhân, hoàn cảnh sống và bối cảnh chính trị/xã hội. Harvard không thể kiểm soát hành vi của cựu sinh viên sau khi họ tốt nghiệp.
- Ví dụ thực tế: Một số cựu sinh viên Harvard đã giữ vai trò trong các chính phủ hoặc tổ chức gây tranh cãi. Chẳng hạn, các bài đăng trên X (@Priest46Osiris, 2025) đề cập rằng Trường Harvard Kennedy đã đào tạo hàng nghìn quan chức Trung Quốc, bao gồm những người liên quan đến chính sách ở Tân Cương. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là giáo dục của Harvard "thất bại", mà phản ánh sự phức tạp của việc áp dụng kiến thức trong các bối cảnh khác nhau.
- Mục đích không phải là áp đặt giá trị: Giáo dục khai phóng không nhằm ép buộc sinh viên theo một hệ tư tưởng cụ thể (như dân chủ hay tự do), mà cung cấp nền tảng để họ tự đưa ra quyết định. Nếu một cựu sinh viên chọn phục vụ một chế độ độc tài, điều đó không làm mất đi giá trị của giáo dục, mà có thể phản ánh các yếu tố bên ngoài như áp lực chính trị, lợi ích cá nhân, hoặc niềm tin khác biệt.
- Tác động dài hạn: Ngay cả khi một cá nhân làm việc trong một chế độ độc tài, những hạt giống tư duy phản biện và đạo đức từ giáo dục khai phóng có thể ảnh hưởng đến quyết định của họ theo thời gian, hoặc truyền cảm hứng cho sự thay đổi trong tương lai.
- Đào tạo đa dạng: Harvard thu hút sinh viên từ nhiều quốc gia, bao gồm cả những nước có hệ thống chính trị khác biệt như Trung Quốc. Theo Người Lao Động, trong năm 2024, Harvard có 1.203 sinh viên Trung Quốc, chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số sinh viên quốc tế. Một số sinh viên này có thể là con cái của quan chức hoặc làm việc cho chính phủ sau khi tốt nghiệp, nhưng điều này không làm giảm giá trị của giáo dục khai phóng.
- Tác động gián tiếp: Việc đào tạo sinh viên từ các quốc gia như Trung Quốc có thể mang lại ảnh hưởng dài hạn, như lan tỏa tư duy tự do hoặc cải cách trong các hệ thống chính trị. Ví dụ, một số quan chức Trung Quốc tham gia chương trình đào tạo ngắn hạn tại Harvard Kennedy School đã tiếp cận các ý tưởng về quản trị hiện đại, có thể ảnh hưởng đến chính sách trong tương lai.
- Giáo dục không vô nghĩa: Giá trị của giáo dục khai phóng nằm ở việc cung cấp công cụ để suy nghĩ, phân tích và đưa ra quyết định, không phải ở việc đảm bảo mọi cựu sinh viên đều phục vụ cho dân chủ hay tự do. Nếu một cựu sinh viên phục vụ một chế độ độc tài, điều đó không làm mất đi giá trị của giáo dục, mà phản ánh sự phức tạp của thế giới thực, nơi các yếu tố như quyền lực, văn hóa và lợi ích cá nhân có thể chi phối hành vi.
- Tác động xã hội rộng lớn hơn: Harvard đã đào tạo nhiều nhà lãnh đạo thúc đẩy dân chủ, bình đẳng và công lý, như cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama hay nhà hoạt động nhân quyền Malala Yousafzai (tốt nghiệp Harvard 2020). Những đóng góp này cho thấy giáo dục của Harvard vẫn có ý nghĩa lớn, ngay cả khi một số cá nhân đi ngược lại các giá trị lý tưởng.
-
- Khác biệt với sản phẩm thương mại: Một sản phẩm vật chất có thể được kiểm soát chất lượng, nhưng con người có tự do lựa chọn và hành vi không thể dự đoán hoàn toàn.
- Tác động dài hạn: Giáo dục khai phóng có thể gieo mầm tư duy tự do, nhưng cách cựu sinh viên áp dụng phụ thuộc vào bối cảnh cá nhân và xã hội.
- Vi phạm học thuật (như gian lận, đạo văn).
- Hành vi xã hội không phù hợp (như quấy rối, phân biệt đối xử).
- Bản chất của giáo dục: Giáo dục khai phóng cung cấp công cụ tư duy, không phải sản phẩm tiêu dùng có thể kiểm soát chất lượng. Hành vi của cựu sinh viên không thể được "sửa chữa" như sản phẩm vật chất.
- Vấn đề đạo đức và pháp lý: Việc công khai "cảnh báo" về cựu sinh viên vi phạm quyền riêng tư và tự do cá nhân, đồng thời có thể gây tranh cãi pháp lý hoặc làm tổn hại danh tiếng của trường.
- Vai trò của Harvard: Nhiệm vụ của trường là giáo dục và khuyến khích trách nhiệm xã hội, không phải kiểm soát cuộc sống sau tốt nghiệp của cựu sinh viên. Thay vào đó, Harvard tăng cường giáo dục về đạo đức và trách nhiệm công dân trong chương trình học, như thông qua các khóa học về lãnh đạo và quản trị Harvard Business School.
Trách nhiệm của Harvard và ý tưởng cảnh báo "sản phẩm lỗi"
Ý tưởng "bảo hành" trong giáo dục
- Tăng tính minh bạch: Bảo vệ danh tiếng của Harvard và các giá trị dân chủ, tự do.
- Cảnh báo xã hội: Giúp công chúng cẩn trọng khi tương tác với những cá nhân này.
- Khẳng định cam kết: Thể hiện rằng Harvard nghiêm túc với sứ mệnh giáo dục của mình.
- Không công khai chỉ trích: Không có ghi nhận về việc Harvard công khai cảnh báo hoặc chỉ trích cựu sinh viên vì hành vi chính trị, như phục vụ chế độ độc tài, do đây là vấn đề liên quan đến tự do cá nhân và không thuộc phạm vi quản lý của trường.
- Lợi ích tiềm năng:
- Minh bạch: Thể hiện cam kết của Harvard với các giá trị dân chủ, tự do, và trách nhiệm xã hội.
- Cảnh báo xã hội: Giúp công chúng nhận thức về hành vi của cựu sinh viên, giảm thiểu tác động tiêu cực.
- Tăng uy tín: Khẳng định rằng Harvard không dung túng cho những hành vi trái với sứ mệnh của mình.
- Rủi ro và hạn chế:
- Vấn đề pháp lý: Công khai chỉ trích cựu sinh viên có thể vi phạm quyền riêng tư và dẫn đến tranh chấp pháp lý, đặc biệt nếu không có bằng chứng rõ ràng về hành vi sai trái.
- Hệ quả danh tiếng: Việc gắn nhãn "sản phẩm lỗi" có thể làm tổn hại uy tín của Harvard, khiến trường bị xem là không hiệu quả trong giáo dục hoặc gây tranh cãi với cựu sinh viên.
- Tiêu chí không rõ ràng: Ai sẽ quyết định hành vi nào là "đi ngược giá trị"? Ví dụ, phục vụ trong một chế độ độc tài có thể bao gồm nhiều vai trò (từ cải cách đến đàn áp), và việc đánh giá là phức tạp.
- Thực tiễn: Không có tiền lệ về việc một trường đại học danh tiếng như Harvard công khai chỉ trích cựu sinh viên vì lựa chọn chính trị hoặc nghề nghiệp, do đây là lĩnh vực nhạy cảm.
Đánh giá giải pháp cho ý tưởng cảnh báo "sản phẩm lỗi"
- Đề xuất của bạn: Chỉ công khai thông tin với bằng chứng cụ thể, không phán xét, để công chúng tự đánh giá.
- Phân tích: Đề xuất này giảm thiểu rủi ro pháp lý bằng cách tránh chỉ trích trực tiếp và tập trung vào thông tin khách quan. Tuy nhiên, ngay cả khi có bằng chứng rõ ràng (như tài liệu công khai về hành vi đàn áp), việc công bố thông tin cá nhân vẫn có thể vi phạm quyền riêng tư theo Family匆 Family Educational Rights and Privacy Act (FERPA) (). Ví dụ, vụ kiện tại Đại học Stanford (2023) liên quan đến tiết lộ thông tin cá nhân cho thấy nguy cơ kiện tụng vì phỉ báng hoặc vi phạm quyền riêng tư, đặc biệt nếu cựu sinh viên phản đối cách thông tin được trình bày.
- Hạn chế: Việc xác định "bằng chứng rõ ràng" là khó khăn, vì các hành vi chính trị thường mang tính nhạy cảm và dễ bị tranh cãi. Harvard có thể bị kiện nếu cựu sinh viên cho rằng thông tin bị bóp méo.
- Đề xuất của bạn: Cảnh báo về "sản phẩm lỗi" là đạo đức của "nhà sản xuất" (Harvard), giúp tránh hiểm họa và nâng cao giá trị đạo đức.
- Phân tích: Minh bạch thông tin có thể được xem là hành động đạo đức, thể hiện trách nhiệm của Harvard đối với các giá trị dân chủ và tự do. Tuy nhiên, công khai thông tin về cựu sinh viên có thể gây phản ứng tiêu cực:
- Công chúng và sinh viên: Công chúng có thể xem đây là dấu hiệu Harvard thất bại trong giáo dục, làm tổn hại uy tín. Ngược lại, một số nhóm có thể ủng hộ sự minh bạch như một hành động đạo đức.
- So sánh: Các tổ chức như Amnesty International công khai báo cáo về vi phạm nhân quyền mà vẫn giữ uy tín, nhưng giáo dục là lĩnh vực nhạy cảm hơn, vì nó liên quan đến cá nhân và tự do lựa chọn.
- Đề xuất của bạn: Chỉ công khai khi có bằng chứng rõ ràng, như cựu sinh viên chỉ đạo đàn áp biểu tình đòi dân chủ.
- Phân tích: Yêu cầu bằng chứng cụ thể giúp giảm thiểu đánh giá chung chung, nhưng vẫn có thách thức:
- Thu thập bằng chứng: Bằng chứng công khai (như video, tài liệu chính phủ) về hành vi đàn áp dân chủ hiếm khi rõ ràng hoặc dễ xác minh. Ví dụ, một cựu sinh viên làm việc trong chính phủ độc tài có thể bị cáo buộc đàn áp, nhưng nếu vai trò của họ là gián tiếp (như tư vấn chính sách), việc công khai có thể bị coi là không công bằng.
- Xác định tiêu chí: Ngay cả với bằng chứng, việc xác định hành vi nào đủ nghiêm trọng để công khai là phức tạp. Harvard có thể bị chỉ trích vì thiên vị chính trị nếu nhắm vào các cựu sinh viên từ một số quốc gia cụ thể.
- Ví dụ minh họa: Nếu một cựu sinh viên được ghi nhận ra lệnh đàn áp biểu tình, nhưng thông tin đến từ nguồn không chính thức, Harvard có thể bị kiện vì công khai thông tin sai lệch.
- Đề xuất của bạn: Harvard có thể tiên phong tạo tiền lệ mới, như cách AI và Grok đã xuất hiện.
- Phân tích: Việc tiên phong trong minh bạch có thể nâng cao uy tín của Harvard như một tổ chức đạo đức, nhưng cũng đi kèm rủi ro:
- Lợi ích: Thiết lập một tiêu chuẩn mới về trách nhiệm giải trình trong giáo dục, khuyến khích các trường khác làm theo. Điều này phù hợp với sứ mệnh của Harvard về đào tạo "những nhà lãnh đạo công dân" Harvard College.
- So sánh với AI/Grok: Sự đổi mới của AI (như Grok) là về công nghệ, ít nhạy cảm hơn so với việc công khai thông tin cá nhân. Tuy nhiên, Harvard đã tiên phong trong giáo dục khai phóng, cho thấy khả năng dẫn đầu trong các vấn đề đạo đức.
- Giải pháp thay thế:
- Tăng cường giáo dục về đạo đức và trách nhiệm xã hội trong chương trình học Harvard Business School.
- Tổ chức các diễn đàn công khai để thảo luận về vai trò của cựu sinh viên trong xã hội, không trực tiếp chỉ trích cá nhân.
- Đối thoại riêng tư với cựu sinh viên gây tranh cãi để khuyến khích hành vi phù hợp.
Phân tích đề xuất giải quyết hạn chế trong giải pháp công khai thông tin
- Đề xuất của bạn: Nếu không có bằng chứng rõ ràng và thuyết phục, Harvard không nên công khai thông tin. Một vài trường hợp được công khai cũng đủ tạo tác động lớn.
- Phân tích:
- Tính khả thi: Việc không công khai khi thiếu bằng chứng là một cách tiếp cận thận trọng, giúp tránh vi phạm FERPA hoặc kiện phỉ báng U.S. Department of Education. Một vài trường hợp được công khai (như một cựu sinh viên ra lệnh đàn áp biểu tình với video chứng minh) có thể tạo dư luận mạnh, khuyến khích trách nhiệm xã hội mà không cần công khai hàng loạt.
- Thách thức: Xác định "bằng chứng rõ ràng và thuyết phục" là khó khăn. Ví dụ, một cựu sinh viên làm việc trong chính phủ độc tài có thể không để lại bằng chứng công khai về hành vi đàn áp, hoặc bằng chứng (như báo cáo truyền thông) có thể bị tranh cãi về tính xác thực. Harvard cần một đội ngũ pháp lý để xác minh, điều này tốn thời gian và nguồn lực.
- Tác động: Một vài trường hợp công khai có thể "dậy sóng" như bạn đề cập, nhưng cũng có thể gây tranh cãi hoặc bị xem là nhắm mục tiêu chính trị, đặc biệt với các cựu sinh viên từ các quốc gia nhạy cảm.
- Đề xuất của bạn: Yêu cầu sinh viên ký cam kết khi nhập học, đồng ý rằng nếu họ phục vụ chế độ độc tài hoặc đàn áp dân chúng (với bằng chứng rõ ràng), Harvard có quyền công khai thông tin về việc họ tốt nghiệp để thể hiện trách nhiệm giáo dục. Không ký cam kết cho thấy "ý đồ xấu".
- Phân tích:
- Tính khả thi: Một cam kết nhập học là ý tưởng sáng tạo, có thể giảm rủi ro pháp lý bằng cách xin phép trước để công khai thông tin. Ví dụ, Harvard Business School yêu cầu sinh viên ký Honor Code về hành vi học thuật, cho thấy tiền lệ về cam kết. Một cam kết về hành vi sau tốt nghiệp (như không phục vụ chế độ độc tài) có thể được tích hợp vào quy trình nhập học.
- Lợi ích:
- Tăng tính minh bạch và trách nhiệm giáo dục, như bạn đề cập, bằng cách thừa nhận rằng giáo dục có thể tạo ra "sản phẩm lỗi".
- Giảm nguy cơ vi phạm FERPA hoặc kiện phỉ báng, vì cựu sinh viên đã đồng ý với điều khoản công khai Legal Information Institute.
- Khuyến khích sinh viên suy nghĩ về trách nhiệm xã hội từ khi nhập học.
- Rủi ro:
- Phản ứng từ sinh viên: Yêu cầu ký cam kết về hành vi sau tốt nghiệp có thể bị xem là hạn chế tự do cá nhân, khiến một số sinh viên từ chối nhập học. Điều này đặc biệt nhạy cảm với sinh viên quốc tế từ các quốc gia độc tài, như Trung Quốc, nơi họ có thể lo ngại về hệ quả chính trị.
- Thách thức thực thi: Xác định hành vi "phục vụ chế độ độc tài" hoặc "đàn áp dân chúng" vẫn cần bằng chứng rõ ràng, như đã thảo luận. Cam kết không giải quyết hoàn toàn vấn đề xác minh.
- Ý đồ xấu: Việc không ký cam kết không nhất thiết chứng minh ý định tiêu cực, vì sinh viên có thể từ chối do lo ngại quyền riêng tư hoặc bất đồng với điều khoản. Từ chối ký có thể gây tranh cãi nếu Harvard sử dụng điều này để đánh giá nhân cách.
- Ví dụ minh họa: Vụ kiện tại Đại học Stanford (2023) cho thấy công khai thông tin cá nhân, ngay cả khi có bằng chứng, vẫn có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý The Stanford Daily. Một cam kết nhập học có thể giảm rủi ro, nhưng cần được soạn thảo cẩn thận bởi đội ngũ pháp lý để đảm bảo hợp pháp.
- Lợi ích:
- Tăng tính minh bạch và trách nhiệm giáo dục, thể hiện rằng Harvard nghiêm túc với sứ mệnh khai phóng.
- Giảm rủi ro pháp lý bằng cam kết nhập học, tạo cơ sở pháp lý để công khai thông tin khi cần.
- Một vài trường hợp công khai có thể tạo tác động xã hội mạnh, khuyến khích hành vi phù hợp.
- Rủi ro:
- Khó khăn trong việc thu thập và xác minh bằng chứng rõ ràng, đặc biệt với các hành vi chính trị nhạy cảm.
- Phản ứng tiêu cực từ sinh viên/cựu sinh viên, đặc biệt nếu cam kết bị xem là áp đặt.
- Nguy cơ tranh cãi ngoại giao nếu công khai thông tin về cựu sinh viên từ các quốc gia như Trung Quốc.
- Ý tưởng: Chỉ công khai cựu sinh viên có hành vi đàn áp dân chúng với bằng chứng rõ ràng, như ký văn bản ra lệnh đàn áp biểu tình hoặc ban hành chính sách vi phạm nhân quyền. Điều này loại bỏ các vai trò không nghiêm trọng trong chế độ độc tài (như cải cách kinh tế), tập trung vào hành vi rõ ràng phản ánh "sản phẩm lỗi".
- Triết lý "nhân vô thập toàn": Bạn lập luận rằng lỗi lầm là tự nhiên, nhưng đàn áp dân chúng là không thể chấp nhận. Mục tiêu không phải sửa chữa cựu sinh viên (vì họ không phải sản phẩm vật chất), mà là công khai để xã hội cẩn trọng và Harvard cải thiện giáo dục trong tương lai. Điều này phù hợp với quan điểm rằng người tốt biết nhận lỗi, nhưng hành vi đàn áp là quá nghiêm trọng để bỏ qua.
- Xác định bằng chứng rõ ràng:
- Ví dụ: Một cựu sinh viên ký văn bản ra lệnh đàn áp biểu tình đòi dân chủ, được ghi lại trong tài liệu chính phủ hoặc báo cáo của Human Rights Watch. Một chính sách đàn áp có thể là luật hạn chế tự do ngôn luận do cựu sinh viên soạn thảo.
- Tác động: Công khai các trường hợp nghiêm trọng với bằng chứng rõ ràng có thể bảo vệ giá trị khai phóng của Harvard, cảnh báo xã hội, và tạo dư luận mạnh, như bạn đề cập.
- Thách thức:
- Thu thập bằng chứng: Hành vi đàn áp thường diễn ra trong bối cảnh chính trị nhạy cảm, với tài liệu khó tiếp cận hoặc không công khai. Ví dụ, một cựu sinh viên cấp cao trong chính phủ độc tài có thể không trực tiếp ký văn bản, mà chỉ gián tiếp liên quan, gây khó khăn cho việc xác minh.
- Xác minh tính hợp pháp: Harvard cần một đội ngũ pháp lý để đảm bảo bằng chứng đáp ứng tiêu chí "rõ ràng và thuyết phục", tránh bị kiện vì thông tin sai lệch. Quy trình này tốn thời gian và nguồn lực.
- Lợi ích:
- Minh bạch: Công khai các trường hợp nghiêm trọng thể hiện trách nhiệm giáo dục của Harvard, như bạn nhấn mạnh, thừa nhận rằng giáo dục có thể tạo ra "sản phẩm lỗi".
- Cảnh báo xã hội: Giúp công chúng cẩn trọng khi tương tác với cựu sinh viên có hành vi đàn áp, bảo vệ các giá trị dân chủ và tự do.
- Ngăn chặn sai lầm: Minh bạch thúc đẩy Harvard cải thiện chương trình giáo dục, như tăng cường đào tạo về đạo đức và nhân quyền Harvard Kennedy School.
- Rủi ro:
- Vi phạm FERPA: Công khai thông tin cá nhân, dù có bằng chứng, có thể vi phạm Family Educational Rights and Privacy Act (FERPA) nếu liên kết cựu sinh viên với Harvard mà không có sự đồng ý U.S. Department of Education.
- Kiện phỉ báng: Cựu sinh viên có thể kiện nếu cho rằng danh tiếng bị tổn hại, ngay cả khi có bằng chứng Legal Information Institute. Ví dụ, vụ kiện tại Đại học Stanford (2023) cho thấy rủi ro pháp lý khi công khai thông tin The Stanford Daily.
- Phản ứng tiêu cực: Cộng đồng cựu sinh viên hoặc các quốc gia liên quan (như Trung Quốc) có thể phản ứng mạnh, gây tổn hại danh tiếng hoặc quan hệ hợp tác của Harvard.
- Quy trình xác minh bằng chứng: Thành lập một đội ngũ pháp lý độc lập để đánh giá bằng chứng về hành vi đàn áp, đảm bảo tính khách quan và hợp pháp. Ví dụ: Tương tự Hội đồng Danh dự xử lý vi phạm học thuật Harvard Office of Institutional Research.
- Cam kết nhập học (từ câu hỏi trước): Yêu cầu sinh viên ký cam kết khi nhập học, đồng ý rằng Harvard có thể công khai thông tin nếu họ có hành vi đàn áp dân chúng với bằng chứng rõ ràng. Điều này giảm rủi ro pháp lý, nhưng cần soạn thảo cẩn thận để tránh bị xem là hạn chế tự do cá nhân.
- Báo cáo tổng quát: Thay vì công khai cá nhân, Harvard có thể xuất bản báo cáo tổng quát về tác động của cựu sinh viên, nêu tỷ lệ làm việc trong các chế độ độc tài mà không nêu tên, để tăng minh bạch mà không vi phạm quyền riêng tư.
- Khả thi và nên làm: Harvard có thể công khai thông tin về cựu sinh viên đàn áp dân chúng (với bằng chứng rõ ràng, như ký văn bản đàn áp) để thể hiện trách nhiệm giáo dục, bảo vệ giá trị khai phóng, và cảnh báo xã hội.
- Tiên phong tạo tiền lệ: Dù chưa có tiền lệ, Harvard có thể mở đường, như câu "người ta đi mãi rồi thành đường". Nếu Harvard không làm, các trường ở Âu, Úc, hoặc nơi khác sẽ tiên phong.
- Tiến bộ xã hội: Việc công khai này đem lại lợi ích cho xã hội, sẽ được lan tỏa, và luật pháp (như FERPA) có thể thay đổi để thích ứng với nhu cầu minh bạch.
- Triết lý: Lỗi lầm là tự nhiên ("nhân vô thập toàn"), nhưng hành vi đàn áp dân chúng là nghiêm trọng, cần công khai để tránh lặp lại.
- Lợi ích:
- Minh bạch và trách nhiệm: Công khai các trường hợp nghiêm trọng (như đàn áp biểu tình) với bằng chứng rõ ràng giúp Harvard khẳng định cam kết với dân chủ và tự do Harvard College.
- Tạo tiền lệ: Harvard, với uy tín toàn cầu, có thể truyền cảm hứng cho các trường khác, như bạn đề cập. Ví dụ, các trường như Oxford hoặc ANU ở Úc đã thử nghiệm các sáng kiến đạo đức Harvard Magazine.
- Tác động xã hội: Một vài trường hợp công khai có thể "dậy sóng", nâng cao nhận thức về trách nhiệm của cựu sinh viên.
- Rủi ro:
- Pháp lý: Công khai thông tin, dù có bằng chứng, vẫn có thể vi phạm FERPA hoặc dẫn đến kiện phỉ báng (U.S. Department of Education; Legal Information Institute). Cam kết nhập học (như bạn đề xuất trước) có thể giảm rủi ro, nhưng cần soạn thảo cẩn thận.
- Phản ứng: Cựu sinh viên hoặc các quốc gia như Trung Quốc có thể phản đối, gây tranh cãi ngoại giao hoặc tổn hại danh tiếng The Crimson.
- Xác minh bằng chứng: Thu thập bằng chứng rõ ràng (như văn bản đàn áp) là khó khăn, đặc biệt trong các chế độ độc tài Human Rights Watch.
- Harvard dẫn đầu: Với lịch sử tiên phong trong giáo dục khai phóng, Harvard có tiềm năng tạo ra một chuẩn mực mới về trách nhiệm giải trình, như bạn lập luận. Ví dụ, Harvard đã dẫn đầu trong các chương trình lãnh đạo công dân Harvard Kennedy School.
- Lan tỏa toàn cầu: Nếu Harvard thực hiện, các trường ở Âu, Úc, hoặc châu Á có thể làm theo, thúc đẩy một phong trào minh bạch trong giáo dục đại học.
- Thay đổi luật pháp: Bạn đúng rằng luật pháp không bất biến. Các thay đổi xã hội, như nhu cầu minh bạch, có thể dẫn đến điều chỉnh FERPA hoặc luật quyền riêng tư, nhưng quá trình này cần thời gian và sự đồng thuận.
, 2025). Công khai thông tin về sinh viên từ Trung Quốc cần cẩn trọng, vì có thể gây căng thẳng ngoại giao. Tuy nhiên, giải pháp của bạn (chỉ công khai với bằng chứng rõ ràng) giúp giảm rủi ro nhắm mục tiêu chính trị.
- Phản ứng tiêu cực không đáng ngại: Bạn cho rằng tranh cãi ngoại giao hoặc tổn hại danh tiếng (như báo The Crimson đề cập) là chấp nhận được, vì:
- Người tốt ủng hộ: Những ai không làm việc xấu sẽ không sợ minh bạch và sẽ ủng hộ Harvard công khai thông tin về cựu sinh viên đàn áp dân chúng.
- Người xấu phản đối: Chỉ những người có hành vi sai trái mới phản đối, và xã hội không nên sợ hãi cái xấu, vì điều này cản trở tiến bộ.
- Trung Quốc đa dạng: Trung Quốc có cả người tốt và người xấu, nên công khai thông tin không phải nhắm vào toàn bộ quốc gia mà chỉ vào hành vi cụ thể.
- Tác dụng phụ chấp nhận được: Như thuốc chữa bệnh, công khai thông tin có thể gây tranh cãi, nhưng lợi ích (minh bạch, chống cái xấu) lớn hơn rủi ro.
- Lợi ích của minh bạch:
- Ủng hộ từ người tốt: Bạn đúng rằng những người ủng hộ dân chủ và tự do sẽ hoan nghênh sự minh bạch của Harvard, củng cố uy tín trường như một tổ chức bảo vệ giá trị khai phóng Harvard College. Ví dụ, các tổ chức như Human Rights Watch thường được ủng hộ khi công khai vi phạm nhân quyền.
- Chống lại cái xấu: Công khai hành vi đàn áp dân chúng (như ký chính sách đàn áp) có thể tạo áp lực xã hội, ngăn chặn cựu sinh viên tiếp tục hành vi sai trái và thúc đẩy Harvard cải thiện giáo dục đạo đức Harvard Kennedy School.
- Tiến bộ xã hội: Quan điểm của bạn rằng xã hội cần đối mặt với cái xấu phù hợp với triết lý giáo dục khai phóng, khuyến khích tư duy phản biện và trách nhiệm công dân.
- Rủi ro của phản ứng tiêu cực:
- Tranh cãi ngoại giao: Công khai thông tin về cựu sinh viên từ Trung Quốc (hoặc các quốc gia độc tài) có thể gây căng thẳng, như khi Harvard bị chỉ trích vì hợp tác với Trung Quốc The Crimson. Điều này có thể ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác giáo dục hoặc tài trợ.
- Phản ứng từ cựu sinh viên: Cộng đồng cựu sinh viên (đóng góp lớn vào quỹ endowment ~50 tỷ USD) có thể phản đối nếu cảm thấy bị giám sát, làm giảm hỗ trợ tài chính Harvard Magazine.
- Tác dụng phụ pháp lý: Dù có bằng chứng rõ ràng, công khai thông tin vẫn có thể vi phạm FERPA hoặc dẫn đến kiện phỉ báng (U.S. Department of Education; Legal Information Institute). Ví dụ, vụ kiện tại Đại học Stanford (2023) cho thấy rủi ro khi công khai thông tin cá nhân The Stanford Daily.
- Trung Quốc không đồng nhất: Bạn đúng rằng Trung Quốc có cả người tốt và xấu, nhưng công khai thông tin về cựu sinh viên Trung Quốc có thể bị chính quyền hoặc dư luận hiểu nhầm là nhắm vào quốc gia, gây phản ứng mạnh.
- Triết lý "tác dụng phụ":
- So sánh của bạn với thuốc chữa bệnh rất thuyết phục: mọi giải pháp có lợi ích đều đi kèm rủi ro. Công khai thông tin có thể gây tranh cãi, nhưng nếu được thực hiện cẩn thận (như chỉ công khai với bằng chứng rõ ràng), lợi ích (minh bạch, tiến bộ xã hội) có thể vượt trội.
- Tuy nhiên, Harvard cần cân nhắc mức độ "tác dụng phụ" (như tranh cãi ngoại giao) để tránh làm suy yếu vai trò toàn cầu của mình.
- Khả thi với điều kiện: Công khai thông tin khi có bằng chứng rõ ràng (như văn bản đàn áp) là khả thi nếu Harvard thiết lập quy trình xác minh pháp lý chặt chẽ, như đội ngũ độc lập hoặc cam kết nhập học (như bạn đề xuất trước). Điều này giảm rủi ro vi phạm FERPA hoặc kiện tụng.
- Tiên phong tạo đường: Bạn đúng rằng Harvard có thể mở ra con đường mới, như câu "người ta đi mãi rồi thành đường". Nếu Harvard không làm, các trường như Oxford hoặc ANU ở Úc, vốn chú trọng đạo đức giáo dục, có thể tiên phong.
- Thay đổi luật pháp: Luật như FERPA có thể được điều chỉnh nếu xã hội đòi hỏi minh bạch, nhưng quá trình này cần thời gian và sự đồng thuận rộng rãi.
- Nên công khai thông tin: Harvard nên công khai cựu sinh viên đàn áp dân chúng (với bằng chứng rõ ràng, như ký văn bản đàn áp) để:
- Nâng cao giá trị đạo đức và ý thức trách nhiệm với cộng đồng toàn cầu.
- Thay đổi quan điểm giáo dục đại học, khẳng định trách nhiệm trọn đời đối với cựu sinh viên.
- Bảo vệ xã hội, không vi phạm quyền riêng tư, mà mang lại điều tốt đẹp cho nhân loại.
- Giảm thiểu rủi ro: Cần tìm cách thực hiện tốt nhất để hạn chế rủi ro pháp lý, danh tiếng, và tranh cãi ngoại giao.
- Lợi ích:
- Trách nhiệm xã hội: Công khai thông tin thể hiện Harvard cam kết với giá trị khai phóng, bảo vệ dân chủ và tự do Harvard College.
- Thay đổi giáo dục: Khẳng định trách nhiệm trọn đời của đại học đối với cựu sinh viên, tạo tiền lệ mới, như bạn đề cập. Điều này có thể truyền cảm hứng cho các trường như Oxford hay ANU Harvard Magazine.
- Bảo vệ xã hội: Minh bạch giúp cảnh báo công chúng, ngăn chặn hành vi sai trái, và thúc đẩy tiến bộ nhân loại.
- Rủi ro:
- Pháp lý: Công khai có thể vi phạm FERPA hoặc dẫn đến kiện phỉ báng, dù có bằng chứng (U.S. Department of Education; Legal Information Institute). Vụ kiện tại Stanford (2023) là ví dụ The Stanford Daily.
- Danh tiếng và ngoại giao: Phản ứng từ cựu sinh viên hoặc quốc gia như Trung Quốc có thể gây tranh cãi The Crimson.
- Xác minh bằng chứng: Thu thập bằng chứng rõ ràng (như văn bản đàn áp) là khó khăn Human Rights Watch.
- Quy trình xác minh chặt chẽ: Thành lập đội ngũ pháp lý độc lập để đánh giá bằng chứng (như văn bản đàn áp), đảm bảo tính khách quan và hợp pháp, tương tự Hội đồng Danh dự Harvard Office of Institutional Research.
- Cam kết nhập học: Yêu cầu sinh viên ký cam kết khi nhập học, cho phép công khai thông tin nếu họ đàn áp dân chúng (với bằng chứng), giảm nguy cơ vi phạm FERPA.
- Công khai hạn chế: Chỉ công khai các trường hợp nghiêm trọng với bằng chứng không thể chối cãi, tránh nhắm vào quốc gia cụ thể để giảm tranh cãi ngoại giao.
- Đối thoại trước công khai: Liên hệ riêng với cựu sinh viên để khuyến khích sửa chữa hành vi trước khi công khai, thể hiện trách nhiệm giáo dục mà không gây đối đầu.